Pre-pack: Een doorstart voorbereiden vóór het faillissement

Een pre-pack is een bijzondere procedure waarbij de doorstart van een onderneming al wordt voorbereid voordat het faillissement wordt uitgesproken. In deze stille voorbereidingsfase wordt een beoogd curator aangewezen die de verkoop van levensvatbare bedrijfsonderdelen organiseert. Het grote voordeel: waardevernietiging wordt voorkomen en de kans op een succesvolle doorstart vergroot. Maar de pre-pack kent ook schaduwzijden, zoals beperkte transparantie en mogelijke nadelen voor schuldeisers.

Voor ondernemers in financiële problemen is kennis van de pre-pack essentieel. Het is één van de zes doorstartmogelijkheden die kunnen voorkomen dat een levensvatbare onderneming ten onder gaat aan een schuldenlast. Maar wanneer is een pre-pack de juiste keuze? En hoe verhoudt deze procedure zich tot alternatieven zoals de WHOA of surseance van betaling?

De pre-pack in het scala van herstructureringsmogelijkheden

Een ondernemer die wordt geconfronteerd met een onhoudbare schuldenlast heeft verschillende opties. De pre-pack onderscheidt zich van andere procedures doordat de voorbereiding in stilte plaatsvindt. Dit is cruciaal voor het behoud van klantrelaties en het voorkomen van reputatieschade. Terwijl een surseance van betaling of een WHOA-procedure openbaar worden, kan bij een pre-pack de buitenwereld onwetend blijven totdat de doorstart een feit is.

Het verschil met een 'gewone' doorstart uit faillissement is de voorbereiding. Bij een pre-pack worden potentiële kopers benaderd, wordt de waarde vastgesteld en worden afspraken gemaakt voordat het faillissement wordt aangevraagd. De curator staat al klaar om direct na faillietverklaring de vooraf geplande verkoop te voltooien. Dit voorkomt een koude doorstart waarbij waardevolle tijd verloren gaat.

Zeggenschap en bescherming van schuldeisers

Een belangrijk kritiekpunt op de pre-pack is de beperkte invloed van schuldeisers. Terwijl bij een reguliere faillissementsprocedure alle belanghebbenden worden gehoord, gebeurt bij een pre-pack veel achter de schermen. Schuldeisers kunnen zich buitenspel gezet voelen wanneer zij pas na de doorstart horen dat hun vordering verloren is gegaan.

Tegelijkertijd biedt een pre-pack vaak een betere opbrengst dan een onvoorbereid faillissement. De vraag is dan: zijn schuldeisers beter af met een transparant maar langzaam proces, of met een snelle maar besloten doorstart die meer waarde behoudt?

Juridische en financiële expertise vereist

Een pre-pack is juridisch complex. De procedure vereist nauwe samenwerking tussen verschillende specialisten: de beoogd curator, insolventieadvocaten, waarderingsdeskundigen en vaak ook fiscalisten. C.A. Schwarz en zijn co-auteurs benadrukken in hun werk het belang van financieringsaspecten bij pre-pack procedures.

De waardering van de onderneming is cruciaal. Deze moet niet alleen realistisch zijn, maar ook stand houden als schuldeisers achteraf bezwaar maken tegen de gang van zaken. Een te lage waardering kan leiden tot succesvolle aanvechting van de verkoop, terwijl een te hoge waardering kopers afschrikt.

Arbeidsrechtelijke implicaties

Een vaak onderbelicht aspect van de pre-pack betreft de positie van werknemers. Gaan arbeidsovereenkomsten over naar de koper? Of worden werknemers eerst ontslagen en vervolgens door de doorstarter weer aangenomen? Deze vragen hebben grote gevolgen voor zowel werknemers als de haalbaarheid van de doorstart.

Bij een pre-pack bestaat juridische onzekerheid over de toepassing van de regels rond overgang van onderneming. P.R.W. Schaink, die zowel geverseerd is in arbeidsrecht als veelvuldig benoemd als curator, biedt essentiële inzichten in deze materie.

Pre-pack versus WHOA: twee moderne doorstartinstrumenten

Sinds 1 januari 2021 heeft Nederland met de WHOA (Wet Homologatie Onderhands Akkoord) een nieuw instrument voor schuldsanering. Dit roept de vraag op: wanneer kies je voor een pre-pack en wanneer voor de WHOA? Het belangrijkste verschil: bij de WHOA blijven de aandeelhouders en het management aan boord, terwijl bij een pre-pack via faillissement een doorstart wordt gerealiseerd waarbij de oude structuur verdwijnt.

De WHOA is met name geschikt voor ondernemingen met een beheersbare schuldenlast en goede langetermijnperspectieven. Een pre-pack is eerder aan de orde wanneer alleen onderdelen van de onderneming levensvatbaar zijn en een snelle, discrete doorstart gewenst is. J.B. Huizink, hoogleraar Ondernemingsrecht, heeft uitgebreid geschreven over beide instrumenten.

Transparantie en maatschappelijke acceptatie

De pre-pack staat regelmatig in de belangstelling van media en politiek. Critici wijzen op het risico van misbruik: een ondernemer die bewust schulden laat oplopen, vervolgens via een pre-pack doorstart en zijn schuldeisers met lege handen achterlaat. Voorstanders benadrukken dat juist de betrokkenheid van een beoogd curator en rechterlijke toetsing waarborgen bieden tegen dergelijk misbruik.

In de praktijk is de pre-pack een waardevol instrument gebleken voor het redden van werkgelegenheid en het behouden van economische waarde. Wel is het van belang dat curatoren en rechtbanken strenge maatstaven hanteren bij de beoordeling van pre-pack constructies. Onafhankelijke waardering, marktconforme prijsvorming en zorgvuldige afweging van alle belanghebbenden zijn daarbij essentieel.

Praktische overwegingen voor ondernemers

Voor een ondernemer die overweegt een pre-pack in te zetten, zijn enkele praktische vragen van belang. Ten eerste: is er een koperspartij beschikbaar die geïnteresseerd is in (delen van) de onderneming? Zonder reële koper heeft een pre-pack geen zin. Ten tweede: kunnen belangrijke stakeholders zoals de bank en grote schuldeisers worden meegenomen in de voorbereiding zonder dat het uitlekt? En ten derde: is de timing goed, of is het al te laat?

Een pre-pack vergt adequate voorbereiding. Idealiter begint die voorbereiding al voordat de financiële problemen acuut worden. Dit geeft tijd voor het identificeren van potentiële kopers, het op orde brengen van de administratie en het uitwerken van verschillende scenario's. Ondernemers die pas op het allerlaatste moment hulp inschakelen, beperken hun opties aanzienlijk.

Conclusie: een krachtig maar complex instrument

De pre-pack is een waardevol instrument in het arsenaal van doorstartmogelijkheden. Het kan waardevernietiging voorkomen, werkgelegenheid redden en levensvatbare ondernemingsactiviteiten behouden. Tegelijkertijd vraagt de procedure om zorgvuldigheid, transparantie en deskundigheid. Schuldeisers moeten adequaat worden beschermd, werknemers verdienen duidelijkheid over hun positie, en de onderneming moet eerlijk worden gewaardeerd.

Voor ondernemers in financiële problemen is het essentieel om tijdig professionele hulp in te schakelen. Een beoogd curator, een gespecialiseerde advocaat of een herstructureringsadviseur kan de voor- en nadelen van een pre-pack afwegen tegen alternatieven als de WHOA, surseance van betaling of een onderhands akkoord. De juiste keuze hangt af van de specifieke omstandigheden, de aard van de problemen en de toekomstperspectieven van de onderneming.

De pre-pack is geen wondermiddel, maar in de juiste situatie en met de juiste begeleiding kan het het verschil maken tussen totaal faillissement en een succesvolle doorstart. Kennis van deze procedure is daarmee onmisbaar voor iedere ondernemer en adviseur in het Nederlandse bedrijfsleven.